Խոսրովի անտառ պետական արգելոց

Խոսրովի անտառ պետական ​​արգելոցը Բնության Հատուկ Պահպանվող Տարածք է Հայաստանի Արարատի մարզում: Արգելոցը աշխարհի ամենահին պահպանվող տարածքներից մեկն է, որն ունի շուրջ 1700 տարվա պատմություն: Այն հիմնադրվել է 4-րդ դարում (334-338) Հայաստանի թագավոր Խոսրով Կոտակի հրամանով, ով ին անունն է տվել անտառին: Այն հիմնադրվել է Արտաշատ քաղաքի հարակից տարածքների բնական կլիմայական պայմանների բարելավման և նոր Դվին քաղաքի բուսական և կենդանական աշխարհի տեսակների պահպանությունն ու հարստացումը ապահովելու համար։ Ծառայել է արքայական որսի, ռազմական վարժությունների և զվարճանքի համար։

Այս տարածքը դարձել է պետական ​​արգելոց 1958-ի սեպտեմբերին և ընդգրկում է շուրջ 23213.5 հա ծովի մակարդակից 700-ից 2800 մ բարձրությունների վրա: Խոսրովի արգելոցը ստեղծվել է պահպանելու համար գիհու (Juniperus polycarpos) և կաղնու (Quercus macranthera) անտառները, չոր նոսրանտառային, կիսաանապատային և ֆրիգանային լանդշաֆտները, ինչպես նաև հազվագյուտ կենդանիների և բույսերի գենետիկ ֆոնդը: Այն ներառում է նաև միջազգային նշանակություն ունեցող ջրաճահճային վայրեր: Խոսրովի անտառային պետական ​​արգելոցը, իր բազմաթիվ առանձնահատկությունների շնորհիվ, եզակի է ոչ միայն Հայաստանում, այլև ամբողջ Կովկասի էկոհամակարգում:

Հետևյալ պահպանվող տարածքները գտնվում են «Խոսրովի անտառ» պետական ​​արգելոցի ենթակայության տակ՝

• «Խոսրովի անտառ» պետական ​​արգելոց, որը ներկայումս բաժանված է չորս շրջանի ՝ Գառնիի (4253 հա), Կաքավաբերդի (4745 հա), Խոսրովի (6860,8 հա) և Խաչաձորի (7354,7 հա)

• «Գոռավանի ավազուտներ» պետական ​​արգելավայր (95,99 հա)

• «Խոր Վիրապ» պետական ​​արգելավայր (50,28 հա)

Գիտակցելով արգելոցի կարևորությունը ՝ 2013 թվականի օգոստոսի 26-ին «Խոսրովի անտառ» պետական ​​արգելոց ՊՈԱԿ-ին շնորհվել է պահպանվող տարածքների եվրոպական դիպլոմ:

Տարածաշրջանում արգելոցն առանձնահատուկ է իր բուսական աշխարհի տեսակային կազմի հարստությամբ և տեսակների մեծ խտությամբ: Հայաստանի 1%-ը կազմող արգելոցի տարածքում աճում է բույսերի 1849 տեսակներ (Հայաստանի բուսական աշխարհի ավելի քան 50%-ը, իսկ Կովկասի ֆլորայի մոտ 1/3), որոնք ներկայացված են 588 ցեղերով և 107 ընտանիքներով:

Բույսերից 80 տեսակ գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում:Արգելոցի տարածքում աճող բուսատեսակներից 24 էնդեմիկ են:

Արգելոցում հանդիպում են 283 տեսակ ողնաշարավոր կենդանիներ, որից

• Թռչուններ - 192 տեսակ  
• Կաթնասուններ - 44 տեսակ
• Սողուններ - 33 տեսակ
• Ձկներ - 9
• Երկկենցաղներ - 5 տեսակ:

Ողնաշարավոր կենդանիներից 58 տեսակ  գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում, իսկ 51 տեսակ Բնության Պահպանության Միջազգային Միության Կարմիր ցուցակում: